Definicja określająca jakikolwiek mikroskop optyczny ściśle odnosi się do głównej cechy tego typu urządzeń, jaką jest uzyskiwanie powiększenia obserwowanego obiektu. Mikroskop stosowany w stomatologii pozwala na obserwację operowanego pola zabiegowego powiększonego nawet 20x w stosunku do rzeczywistego (graniczne powiększenie umożliwiające efektywne wykonywanie zabiegów). Skutkiem tego jest możliwość przeprowadzania dowolnego zabiegu stomatologicznego z bardzo dużą dokładnością, przy jednoczesnej obsłudze szczegółów pola zabiegowego niewidocznych gołym okiem. Dzięki temu właściwie wykonany zabieg w powiększeniu cechuje się wysoką skutecznością.
Dziedziną stomatologii, dla której pierwotnie mikroskop zabiegowy był przeznaczony, jest endodoncja.
Dzięki zastosowaniu powiększenia można z wysoką efektywnością wykonywać wiele zabiegów, które bez uzbrojonego oka wydają się być niemożliwe bądź utrudnione, np.:
- odnajdywanie ujść kanałów korzeniowych,
- ustalanie obecności i lokalizowanie kanałów dodatkowych,
- opracowywanie cieśni kanałów korzeniowych,
- wypełnianie kanałów korzeniowych,
- kontrola czystości opracowania kanałów,
- zaopatrzenie perforacji dna komory i/lub korzenia.
Mikroskop jest z powodzeniem wykorzystywany także w pozostałych dziedzinach stomatologii:
- stomatologii zachowawczej (m.in. wykonywanie wypełnień, mikroopracowywanie ubytków próchnicowych),
- protetyce (m.in. opracowywanie korzeni pod wkłady, mikropreparacje pod licówki, kontrola szczelności uzupełnień),
- chirurgii (m.in. możliwość stosowania mikronarzędzi i cienkich szwów, dokładna kontrola i diagnostyka tkanek objętych zabiegiem),
- diagnostyce (m.in. uwidacznianie nieszczelności istniejących wypełnień, ognisk próchnicy początkowej, zmian chorobowych, mikropęknięć szkliwa),
- higienizacji (np. skaling, dokładność wykonywania zabiegów).
Główną przyczyną widoczności białych przebarwień na powierzchni zęba jest uszkodzenie szkliwa i uwięzienie w jego obrębie drobinek powietrza i wody. Zmienia to kierunek załamania światła na powierzchni szkliwa co uwidacznia się białą plamką na jego powierzchni. Preparat ICON wnika w powstałe porowatości, a ponieważ jego współczynnik załamania światła jest podobny do szkliwa to białe przebarwienia przestają być widoczne.